Rozliczanie oraz pilnowanie terminów podatku VAT to dla wielu przedsiębiorców niemałe wyzwanie. Często jednak trudność wynika z niewiedzy, np. w rozróżnieniu tego, czym jest podatek należny a naliczony. Przekonaj się, że podatkowe meandry wcale nie muszą być tak skomplikowane.
Spis treści:
- Czym jest i jak działa podatek VAT w Polsce i na świecie
- VAT naliczony a należny – poznaj różnice
- Jak obliczyć VAT?
- Kto może odliczyć podatek VAT?
- Jak sprytnie zarządzać VAT należnym i naliczonym?
Podatek VAT obowiązuje w Polsce od ponad 30 lat, dlatego zarówno przedsiębiorcy, jak i konsumenci zdążyli się już do niego przyzwyczaić. Niemniej rozliczanie go to wciąż dla wielu właścicieli biznesu trudne zadanie. Znajomość wszelkich kosztów, jakie musisz pokryć oraz wiedza na temat tego, jak np. możesz odliczyć podatek od kosztów, pomogą Ci utrzymać płynność finansową, ale także będą przydatne podczas planowania większych inwestycji czy wnioskowania o linię kredytową dla firm. Sprawdź, czym jest podatek należny i dowiedz się więcej na temat VAT-u.
Czym jest i jak działa podatek VAT w Polsce i na świecie?
Podatek VAT pojawił się w połowie XX wieku we Francji, gdzie zapoczątkowano płacenie daniny od towarów i usług przez sprzedawców i nabywców. Z czasem VAT okazał się pomocny dla coraz bardziej zaawansowanego handlu międzynarodowego w Europie, dlatego od 1967 roku weszła w życie dyrektywa dotycząca VAT-u w Unii Europejskiej.
W teorii podatek VAT jest neutralny, gdyż obowiązuje zarówno sprzedawców, jak i kupujących. W praktyce jednak konstrukcja tej daniny sprawia, że jej kosztem obarczeni są konsumenci. Przedsiębiorcy bowiem mogą odliczyć podatek VAT, jeśli poczyniony wydatek jest powiązany z charakterem prowadzonej działalności gospodarczej.
W przypadku zdecydowanej większości towarów, w Polsce obowiązuje stawka VAT 23%, jednak część produktów bądź usług może być obłożna inną stawką, np. 8%. Taki procent płaci się m.in. od leków czy biletów do teatru.
Podatek naliczony a należny – poznaj różnice
Przedstawiona wcześniej konstrukcja podatku VAT sprawia, że mamy do czynienia z dwoma wartościami: podatkiem należnym oraz naliczonym. Jeden z nich przypisany jest do nabywcy, a drugi do sprzedawcy.
Wyjaśnijmy jednak te pojęcia po kolei. Podatek VAT należny to wartość podatku, która wynika ze sprzedaży towarów bądź usług. Jego nazwa wynika z faktu, że „należy się” on Skarbowi Państwa. Żeby poznać wartość podatku należnego, potrzebne są dwie dane: cena netto oraz stawka VAT. Wówczas wystarczy podstawić prosty wzór:
Podatek VAT = cena netto x stawka podatku VAT.
Wiesz już, co to jest podatek należny, a na czym polega podatek VAT naliczony? Ma on związek bezpośrednio z przedsiębiorcami, którzy mają możliwość zmniejszenia podatku należnego o podatek naliczony. Co stanowi go, w sytuacji gdy właściciel firmy ze sprzedawcy staję się nabywcą? Tutaj należy posiłkować się art. 86 ust. 2 ustawy o VAT, który określa, co może być kwotą podatku naliczonego. A są to m.in.:
- suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług,
- w przypadku importu towarów – kwota podatku,
- zryczałtowany zwrot podatku z tytułu nabycia produktów rolnych związanych z dostawą opodatkowaną,
- wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów.[1]
Jak obliczyć VAT?
Żeby obliczyć podatek VAT, niezbędne są dwie dane, o których wspominaliśmy już wcześniej, czyli wartość netto oraz stawka podatku VAT. Mnożąc oba czynniki, otrzymujemy wartość podatku należnego. Całość stanowi wartość brutto produktu.
Dla przykładu; jeżeli przedmiotem kupna jest towar o wartości 100 zł, na który nałożono stawkę podatku VAT 23%, cenna brutto takiego produktu to 123 zł. Zarówno konsumenci, jak i przedsiębiorcy mogą posiłkować się w tego typu obliczeniach kalkulatorami VAT, dzięki którym szybko i sprawnie można obliczyć wartość towarów oraz usług. To jedna z podstawowych umiejętności, która przyda Ci się jeszcze zanim zaczniesz przygotowywać sprawozdanie finansowe na koniec roku.
Pamiętajmy również, że na fakturze VAT poszczególne wartości powinny być osobno zapisane, zatem nabywca może łatwo sprawdzić kwotę netto i brutto.
Kto może odliczyć podatek VAT?
Podatek VAT naliczony mogą odliczać przedsiębiorcy, którzy są czynnymi płatnikami podatku VAT, czyli popularnymi VAT-owcami. Oczywiście nie jest to jedyne kryterium. Najważniejsze warunki to:
- przedsiębiorca zarejestrowany jako czynny podatnik,
- towary bądź usługi, od których ma zostać odliczony podatek VAT, muszą mieć związek z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi, czyli np. stanowić zakupy na potrzeby firmy,
- posiadanie dokumentu sprzedaży, czyli faktury VAT bądź dokumentu celnego,
- wydatek nie dotyczy towarów lub usług, wobec których ustawa ogranicza możliwość odliczenia VAT.
Ostatni z wymienionych podpunktów związany jest m.in. z usługami hotelarskimi czy gastronomicznymi, które przedsiębiorca nabywa w ramach działalności. Podobnie jest w przypadku kupna i eksploatacji samochodu firmowego, który wykorzystywany jest także do celów prywatnych. Tutaj możliwe jest odliczenie tylko 50% podatku VAT.[2]
Oblicz termin odliczenia samodzielnie
Termin odliczenia podatku VAT zależny jest od tego, czy przedsiębiorca rozlicza się w cyklach miesięcznych, czy kwartalnych. W pierwszym przypadku ma trzy okresy rozliczeniowe od momentu otrzymania faktury, jeśli natomiast rozlicza się kwartalnie, musi zrobić to w jednym z dwóch następnych okresów rozliczeniowych.
Jak sprytnie zarządzać podatkiem należnym i naliczonym VAT?
Niekiedy rozliczanie podatku VAT bywa problematyczne. Chodzi bowiem o sytuację, kiedy przedsiębiorca wystawia faktury VAT jako sprzedawca i jednocześnie kupuje towary na firmę. W teorii powinien dysponować środkami do opłacenia faktur, jednak kłopoty pojawiają się w przypadku nieterminowych kontrahentów. Wówczas powstaje obowiązek zapłaty należności Urzędowi Skarbowemu, nawet jeśli właściciel firmy nie otrzymał fizycznie pieniędzy.
Źródła:
[1] https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/podatek-od-towarow-i-uslug-17086198/art-86
[2] https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00249
